Λάζαρος Καλώτας: Ένας μεγάλος ποδοσφαιριστής της Κοζάνης … ο αετός της Γιτιάς (του Γιάννη Κορκά)

 
Προ σαράντα ημερών έφυγε από κοντά μας ο Λάζος Καλώτας, προκαλώντας άφατη θλίψη στην οικογένεια του και στους ποδοσφαιρόφιλους της δεκαετίας του ’50, καθώς ήταν ένα μεγάλο αστέρι του ποδοσφαίρου της Κοζάνης. Οι μεγάλες ώρες της ανθρώπινης μοίρας λυγίζουν την ψυχή μας και τραυματίζουν το Είναι μας.
Ιδιαίτερα, όταν αξιόλογοι άνθρωποι της κοινωνίας και βαθιά Κοζανίτες φεύγουν για το αιώνιο ταξίδι και αφήνουν δυσαναπλήρωτο κενό.

Ο Λάζος (έτσι τον αποκαλώ, όπως επικράτησε να τον ονομάζουν) γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1931 στη γειτονιά της Γιτιάς από φτωχή αλλά τίμια και αξιοπρεπή οικογένεια. Εργάστηκε από μικρός σε διάφορες δουλειές, για να βοηθήσει την οικογένειά του, μένοντας από νωρίς ορφανός από πατέρα. Γονείς του ήταν ο Βασίλης και η Μαλαματή. Όταν ήταν ελεύθερος από δουλειά, έπαιζε ποδόσφαιρο στις αλάνες «τ’ς Γιτιάς».Εκεί τον είδε ο γιατρός των φτωχών Γιάννης Παπαγιάννης, που διετέλεσε και δήμαρχος Κοζάνης (1975-82), και τον πήρε το 1951 στη νεότευκτη ομάδα «Ελπίδα», την οποία δημιούργησε ο ίδιος και στην οποία ήταν και πρόεδρος. Ο Λάζος έπαιξε δύο χρόνια μέχρι το 1953 και, όπως θυμάται ο συμπαίκτης του Κώστας Λιάνας, ήταν από τότε σπουδαίος παίκτης. Τον ταλαντούχο Λάζο πρόσεξε κατόπιν ο Γιάννης Χατζηγιαννάκης, πρώην ποδοσφαιριστής του «Μακεδονικού» Κοζάνης, που διετέλεσε και πρόεδρος του συλλόγου, επίσης, πρόεδρος της ΒΔ Ένωσης Σωματείων Ποδοσφαίρου και αργότερα και μέλος της ΕΠΟ. Έτσι, πήρε τον Λάζο στον«Μακεδονικό».Η ομάδα «Ελπίδα» διαλύθηκε, ενώ οι ποδοσφαιριστές της πλαισίωσαν τις άλλες δύο ομάδες της Κοζάνης, «Μακεδονικό» και «Ολυμπιακό». Μάλιστα, ο Χατζηγιαννάκης προσέλαβε τον Λάζο στο κρεοπωλείο του.

Παίζοντας στο Μακεδονικό, ξεδιπλώθηκαν όλα τα προσόντα του Λάζου. Παίκτης δυνατός, αγωνιστικός, μαχητικός, εύστοχος, που έβλεπε πάντα εστία. Ήταν ο σκόρερ του κάθε αγώνα, αλλά και ποδοσφαιριστής με ήθος. Ποτέ δεν διαπληκτίστηκε με αντίπαλο. στους αγώνες ακουγότανε η ιαχή από τους φιλάθλους «άντ’ Λάζου»,δηλ. «πάρε τη μπάλα και βάλε γκολ».Και ο Λάζος έβαζε γκολ. Τότε ο Μακεδονικός είχε μια περίφημη επιθετική τριπλέττα: σέντερ φορ Λάζος, αριστερό φορ ο αείμνηστος Κώστας Κυράνος, δεξιό φορ ο Ηλίας Κυρατσούς. Αυτό το φοβερό τρίο άφησε εποχή στο ποδόσφαιρο της Κοζάνης. Το 1955 και 1956 ο Μακεδονικός είχε ανακηρυχθεί πρωταθλητής ΒΔ Μακεδονίας, και τα περισσότερα γκολ τα είχε βάλει ο Λάζος. Το 1955, επί δημαρχίας Βασιλείου Ματιάκη, προσελήφθη στο εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού του Δήμου (μαζί και ο Κώστας Νινιώτας από τον Ολυμπιακό). Όταν εξαγοράστηκε ο δημοτικός ηλεκτροφωτισμός από τη ΔΕΗ. Ο Λάζος συνέχισε να εργάζεται ως υπάλληλος της ΔΕΗ.



Στη μεγάλη αυτή ποδοσφαιρική πορεία του Λάζου (βάσκανος μοίρα, όπως λέει και ο λαός) τέθηκε πρόωρο τέρμα: Τραυματίστηκε άσχημα στο πόδι σε φιλικό αγώνα με ομάδα της Θεσσαλονίκης, και, λόγω της μεγάλης ευαισθησίας να μη χτυπήσει τον αντίπαλο τερματοφύλακα, έπαθε τη ζημιά ο ίδιος στην κνήμη του ποδιού του. Δυστυχώς, είχε πειραχθεί και το νεύρο στην απόληξη της φτέρνας. ‘Όπως μου είπε ένας άλλος συμπαίκτης του, ο Αργύρης Καλλιανιώτης, η ομάδα πήγε το Λάζο στη Λάρισα στην τότε γνωστή Κλινική Κατσίγρα, αλλά δεν έγινε καμία επέμβαση, καθώς ήταν δύσκολη η περίπτωσή του. Στη συνέχεια, με ενέργειες της ομάδας, μετέβη στη Βιέννη, στον Αυστριακό Νίκολα Μήκι, πρώην προπονητή του «Μακεδονικού»που εργαζόταν σε νοσοκομείο εκεί, για να αντιμετωπιστεί το τραύμα του ποδιού. Σημειωτέον, ο Λάζος πήγε στη Βιέννη χωρίς συνοδό που να γνωρίζει και τη γλώσσα, ώστε να ταλαιπωρηθεί πολύ. Σε ειδική ορθοπεδική πτέρυγα του νοσοκομείου έγινε η επέμβαση. Ο Λάζος επέστρεψε από τη Βιέννη με γύψο στο πόδι, ενώ χρειάστηκε να ξαναπάει, για να του αφαιρέσουν το γύψο. Νέα πάλι ταλαιπωρία, μόνος χωρίς συνοδό και μη γνωρίζοντας τη γλώσσα. Δεν είχε πού να μείνει, αλλά ευτυχώς φιλοξενήθηκε στην εκεί ελληνική εκκλησία. Ήταν τότε επίσκοπος ένας άγιος άνθρωπος, ο Χρυσόστομος, τον οποίο είχαμε γνωρίσει το 1993 στη Βιέννη, ως συνταξιούχο ηλικίας 90 ετών. Διακόνησε την επισκοπή Βιέννης (1937-1990), και ήταν ανιψιός του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, που μαρτύρησε φρικτά από τους Τούρκους το 1922.

Από τη Βιέννη του είχαν πει να κάνει φυσικοθεραπεία, αλλά και να εξετάσει το πόδι του και νευροχειρουργός. Να αναφέρω και μια αξιέπαινη πρωτοβουλία συμπαικτών του Λάζου (μου το εκμυστηρεύτηκε ο συμπαίκτης του Ηλίας Κυρατσούς): Με δύο άλλους συμπαίκτες του μαζεύανε χρήματα από καταστήματα της Κοζάνης και στέλνανε χρήματα στον Λάζο. Όταν επέστρεψε ο Λάζος από τη Βιέννη, πήγε στη Θεσσαλονίκη σε νευρολογική κλινική για να κάνει εξετάσεις, όπως του είχαν υποδείξει. Εκεί τον κράτησαν εντός της κλινικής για μέρες, θεωρώντας ότι είχε ψυχικό πρόβλημα, παρά τις εκκλήσεις του ότι είναι ποδοσφαιριστής του «Μακεδονικού» Κοζάνης. Διατηρώντας την ψυχραιμία του ο Λάζος, πήρε τηλέφωνο στο πρακτορείο Κοζάνης και ζήτησε να μιλήσει με κάποιον Κοζανίτη που θα ήταν εκεί. Κατά ευτυχή σύμπτωση ήταν ο Κυριάκος Ζούνης, ποδοσφαιρόφιλος και υπάλληλος του Δήμου Κοζάνης. Του εξήγησε ο Λάζος την κατάσταση και τον παρεκάλεσε να πάει να τον πάρει από τη κλινική, πράγμα που έγινε και γλύτωσε από το νέο μαρτύριο του.

Τα περιγράφω όλα αυτά με λεπτομέρειες, γιατί θέλω να υπογραμμίσω το μέγεθος των ταλαιπωριών που υπέστη ο Λάζος, νέος, μόνος, άβγαλτος στη ζωή, με λίγες γνώσεις και χωρίς καμία βοήθεια από τρίτους. Γι’ αυτό αξίζει να τονισθεί πόσο μεγάλη δύναμη και θέληση είχε αυτός ο νέος άνθρωπος να σταθεί στη ζωή με αυτοπεποίθηση και αξιοπρέπεια. Μπορεί να ήταν ένα απλό και σεμνό παιδί με λίγα γράμματα, αλλά είχε πλούσιο εσωτερικό κόσμο και λαμπρό χαρακτήρα. Ο ανθρώπινος θησαυρός βρίσκεται στους απλούς και αγνούς ανθρώπους του λαού. Και ένας τέτοιος ήταν ο Λάζος. Όλα αυτά όμως που υπέστη του δημιούργησαν και ψυχικά τραύματα, τα οποία αντιμετώπισε μόνος του, χωρίς να παραπονεθεί ή να κατηγορεί κανέναν. Τα κράτησε μέσα του και απομακρύνθηκε από κοινωνικές συναναστροφές. Η στάση του αυτή χαρακτηρίζει το μεγαλείο του ανθρώπου.

Δεν άργησε όμως να βρει την ευτυχία του με τον γάμο που έκανε το 1962.Νυμφεύθηκε τη γειτόνισσά του Φανούλα Τσιώτσια, η οποία αποδείχθηκε πολύ καλή σύζυγος. Δημιούργησαν μια θαυμάσια οικογένεια, απέκτησαν δύο κόρες τη Μαλαματή και την Πετρούλα, τις οποίες σπούδασαν (οικονομικά η πρώτη και μηχανολόγος-μηχανικός η δεύτερη),και απέκτησαν έχοντας τρία εγγόνια. Ο Λάζος αφοσιώθηκε στη οικογένεια, έκτισε σπίτια στις κόρες, ως συνταξιούχος ασχολήθηκε με κτήματα, αγόρασε χωράφια, τα οποία αξιοποίησε, δημιουργώντας λαχανόκηπο και φυτεύοντας οπορωφόρα δέντρα, έτρεφε κότες και ό,τι άλλο. Όλη την ημέρα ήταν εκεί. Ήταν πολύ εργατικός και έκανε όλες «τις μαστόρ’κιςδ’λειές» του σπιτιού, όπως μου έλεγε η σύζυγός του. Έναν τέτοιο άνθρωπο τον λέμε στην Κοζάνη πολύ «τσιαλιστιμένο» (νοικοκυρεμένος). Η ίδια μου έλεγε ότι ο Λάζος δεν ήθελε να βγαίνει έξω, ούτε να κάνει παρέες, ούτε στο γήπεδο πήγαινε να δει ποδόσφαιρο, αλλά ούτε και στην τηλεόραση δεν παρακολουθούσε. Τόσο πολύ τον είχε επηρεάσει όχι μόνο ο τραυματισμός του ποδιού (δεν μπορούσε να ταλαντεύσει την πατούσα του ποδιού), αλλά ήταν και η απουσία των άλλων στα προβλήματά του από το τραύμα, που τα αντιμετώπισε μόνος.

Ήταν ήδη παντρεμένος, όταν το 1962 στη Θεσσαλονίκη έκανε και δεύτερη εγχείρηση στο πόδι, σε άλλο σημείο, χωρίς να το γνωρίζει κανείς. Αναλάμβανε τα πάντα ο ίδιος με υπευθυνότητα. Το γυναικείο όμως ένστικτο της καλής συζύγου Φανής ενήργησε ευεργετικά, ώστε ο Λάζος πείστηκε να επιχειρήσουν μερικά ταξίδια εκτός Ελλάδος, για να χαλαρώσει από την ψυχική επιβάρυνση. Για να αντιμετωπίσει κανείς τις δύσκολες στιγμές της ζωής χρειάζεται εσωτερική δύναμη. Ένας τέτοιος δυνατός άνθρωπος ήταν ο αείμνηστος Λάζος. Άκακος, εργατικός, δημιουργικός, φιλότιμος, καλοκάγαθος, πρόθυμος να βοηθήσει τον συνάνθρωπό του, ακέραιος, με ήθος και ευγένεια, άξιος σύζυγος και πατέρας. Πάνω από όλα όμως, ό Λάζος ήταν ένας περήφανος άνθρωπος, ντόμπρος και με βαθιά ανθρώπινη συμπεριφορά. Ποτέ δεν εξεφράσθη άσχημα για τρίτους, ούτε παραπονέθηκε, και παρόλο που γνωριζόμασταν πολύ καλά, ποτέ δεν μου αφηγήθηκε την περιπέτεια του.

Με τα λόγια αυτά, αποχαιρετούμε το φίλο Λάζο, τον «αετό της Γιτιάς», που θα μείνει παράδειγμα στους νέους για την αθλητική του αξιοπρέπεια, αλλά και για τη δύναμη να αντιμετωπίσει τα πλήγματα που δέχτηκε. Θα μείνει, επίσης, ως παράδειγμα οικογενειάρχη και χρηστού ανθρώπου της κοινωνίας, που προσπαθεί τίμια και με εργατικότητα να δημιουργήσει τη ζωή του. Η Κοζανίτικη γη που δέχεται τα άξια παιδιά της να είναι απαλή και δροσερή. Πορεύσου, αγαπητέ Λάζο, εν ειρήνη στην αιωνιότητα της ζωής και της ιστορίας. Θα σε θυμόμαστε πάντοτε. Η μνήμη σου αιώνια.