Εγκεφαλική διάσειση στον αθλητισμό – Η υποχρέωση όλων μας για έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση

Ο σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου είναι η ενημέρωση και καθοδήγηση όχι μόνο των επαγγελματιών υγείας αλλά και όσων ασχολούνται με τον αθλητισμό από οποιοδήποτε πόστο, προπονητές, αθλητές, γονείς ακόμα και διαιτητές ως προς την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της διάσεισης.

Your Physio Network - Γράφει ο Κωνσταντίνος Μιχόπουλος Μίχας, Φυσικοθεραπευτής BSc, MSc, MCSP, AACP, UKSCAM

Τί είναι η εγκεφαλική διάσειση και πώς προκαλείται;

Η εγκεφαλική διάσειση είναι ένας τραυματισμός στον εγκέφαλο που προκαλεί παροδική διαταραχή της λειτουργίας του εγκεφάλου.

Ο τραυματισμός αυτός μπορεί να προκληθεί άμεσα από ένα χτύπημα στο κεφάλι, το πρόσωπο, το λαιμό ή έμμεσα από ένα χτύπημα στο σώμα δημιουργώντας μία “παρορμητική” δύναμη που μεταδίδεται στο κεφάλι.

εικόνα 1: Τραυματισμός στο κεφάλι έπειτα από άμεσο χτύπημα 

Ποιά είναι η πορεία της;

Τα συμπτώματα της διάσεισης μπορούν να εμφανιστούν άμεσα, ωστόσο η έναρξή τους μπορεί να καθυστερήσει και να εξελιχθούν ανά πάσα στιγμή μετά τον αρχικό τραυματισμό.

Η απώλεια της συνείδησης δεν συμβαίνει πάντα και εμφανίζεται σε λιγότερο από το 10% των περιπτώσεων. Επιπλέον ένας αθλητής που έχει υποστεί διάσειση μπορεί ακόμα να στέκεται όρθιος και να μην έχει πέσει στο έδαφος μετά τον τραυματισμό.

εικόνα 2: Κριστόφ Κράμερ στον τελικό του Μουντιάλ ποδοσφαίρου 2014

Ένα παράδειγμα που μπορούμε να θυμηθούμε από το πρόσφατο παρελθόν είναι ο τραυματισμός του Κριστόφ Κράμερ (Εικόνα 2), παίκτη της εθνικής Γερμανίας στον τελικό του παγκοσμίου κυπέλλου απέναντι στην εθνική Αργεντινής, έπειτα από σύγκρουση με αντίπαλο. Το ιατρικό επιτελείο της εθνικής Γερμανίας επέτρεψε στον Γερμανό διεθνή να παραμείνει στον αγωνιστικό χώρο έπειτα από την αξιολόγησή του. Ωστόσο μερικά λεπτά αργότερα οι συμπαίκτες του και ο διαιτητής ήταν αυτοί που αναγνώρισαν ότι κάτι πήγαινε λάθος με τον παίκτη και εισηγήθηκαν την αντικατάστασή του.

Ένα ακόμα περιστατικό, ίσως πιο γνωστό για τους περισσότερους, όχι ως προς τον τραυματισμό και την κρισιμότητα της κατάστασης καθώς ο συγκεκριμένος παίκτης βρέθηκε αντιμέτωπος με τον θάνατο, αλλά για το “καπέλο” που φορούσε αργότερα όταν είχε επιστρέψει στα γήπεδα. Ο λόγος για τον Πετρ Τσεχ, τον επί χρόνια τερματοφύλακα της Τσέλσι και διεθνή τερματοφύλακα της Τσεχίας. Κατά τη διεκδίκηση της μπάλας ο επιθετικός της αντίπαλης ομάδας βρήκε με το πόδι του το κεφάλι του Τσεχ (Εικόνα 1) και αργότερα κρίθηκε αναγκαία η απομάκρυνσή του από το γήπεδο.

εικόνα 3: Το προστατευτικό κεφαλής του Petr Cech

Τί συμπτώματα μπορεί να εμφανίσει ένας αθλητής που έχει υποστεί διάσειση;

Παίρνοντας για παράδειγμα την ποδοσφαιρική ομοσπονδία του Ηνωμένου Βασιλείου, ακολουθούνται συγκεκριμένα βήματα για την αντιμετώπιση της εγκεφαλικής διάσεισης και λαμβάνονται σοβαρά υπόψη όλα τα περιστατικά. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα όπου οι διαιτητές είναι υποχρεωμένοι να διακόψουν άμεσα το παιχνίδι ώστε το ιατρικό επιτελείο (ιατρός και φυσικοθεραπευτής) να αξιολογήσει την κατάσταση και αν είναι αναγκαίο να απομακρύνει τον παίκτη από τον αγωνιστικό χώρο.

Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η απώλεια της συνείδησης είναι ένα από τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει κάποιος ωστόσο υπάρχουν και άλλα συμπτώματα που μπορούν να προκύψουν και πρέπει να έχουμε όλοι μας στο μυαλό μας.

Τα συμπτώματα και σημάδια της διάσεισης μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες:

• Ορατά σημεία/σημάδια διάσεισης
• Συμπτώματα της διάσεισης

Τα ορατά σημεία διάσεισης είναι τα σημάδια τα οποία μπορούν να αναγνωριστούν μέσα από την προσεχτική παρατήρηση του παίκτη ενώ τα συμπτώματα της διάσεισης είναι αυτά που μπορεί να αναφέρει ο παίκτης πως νιώθει την συγκεκριμένη στιγμή (Εικόνα 4).

εικόνα 4 

Ποιοί έχουν μεγαλύτερο ρίσκο εγκεφαλικής διάσεισης;

Αθλήματα που επιτρέπουν την επαφή των παικτών έχουν μεγαλύτερο ρίσκο εμφάνισης εγκεφαλικής διάσεισης όπως το ποδόσφαιρο, χάντμπωλ, μπάσκετ, πολεμικές τέχνες, υδατοσφαίριση σε αντίθεση με αθλήματα που δεν επιτρέπουν την επαφή των παικτών όπως το βόλεϊ, τη ρυθμική γυμναστική και το τέννις.

Δεν υπάρχουν σαφή ερευνητικά δεδομένα που να αποδεικνύουν εάν η ηλικία ή το επίπεδο ανταγωνισμού επηρεάζουν το ρίσκο εγκεφαλικής διάσεισης ενώ είναι εξαιρετικά πιθανό πως η χρήση προστατευτικού κεφαλής στοχεύει στη μείωση της συχνότητας της διάσεισης.

Η εγκεφαλική διάσειση αποτελεί σοβαρή ανησυχία σε παιδιά και έφηβους που ασχολούνται με αθλήματα επαφής. Τέτοιοι τραυματισμοί αντιπροσωπεύουν το 3-8% των τραυματισμών που παρουσιάζονται στα επείγοντα και παρόλο που η επιστημονική κοινότητα έχει εξελιχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, λίγη προσοχή έχει επικεντρωθεί στους νεαρούς αθλητές και η αντιμετώπισή τους έχει υποτιμηθεί και κακομεταχειριστεί!

Σύμφωνα με έρευνες και λαμβάνοντας υπόψη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών αυτής της ηλικιακής ομάδας (μικρότερης των 18 ετών):

• Χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αναρρώσουν από τους ενήλικες απαιτώντας συχνά μια πιο συντηρητική προσέγγιση και διαχείριση έως την επιστροφή στο παιχνίδι.
• Οι νεαροί αθλητές μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε εγκεφαλικά επεισόδια λόγω μεγαλύτερης αναλογίας κεφαλιού προς σωματικό μέγεθος, ασθενέστερων μυών του αυχένα και/ή αυξημένη ευαισθησία του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου.

Τέλος, το ιστορικό προηγούμενης εγκεφαλικής διάσεισης αυξάνει το ρίσκο για μελλοντικά επεισόδια και η αποκατάστασή τους απαιτεί περισσότερο χρόνο.

Και τί κάνω τώρα;

Έστω ότι βρισκόμαστε σε ένα τέτοιο σενάριο και δεν είμαστε 100% σίγουροι για το ποιες πρέπει να είναι οι επόμενες κινήσεις μας, να αφήσουμε τον παίκτη/παίκτρια να επιστρέψει στο παιχνίδι ή όχι;

Η απάντηση είναι πάλι μία.

 

.....εάν υπάρχει αμφιβολία κάθεσαι έξω.... 

Δηλαδή, αν υποπτευόμαστε την εγκεφαλική διάσειση είναι προτιμότερο να απομακρυνθεί ο αθλητής από τον αγωνιστικό χώρο και να αξιολογηθεί από ιατρό ή άλλο εγκεκριμένο πάροχο υγειονομικής περίθαλψης στον τόπο του τραυματισμού και την μετέπειτα παραπομπή στα επείγοντα για αξιολόγηση εάν κριθεί αναγκαίο.

Έπειτα από μία εγκεφαλική διάσειση η ξεκούραση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας. Αυτή επίσης περιλαμβάνει την ξεκούραση-ανάπαυση του αθλητή από οποιαδήποτε μορφής φυσική δραστηριότητα αλλά και την ανάπαυση του εγκεφάλου, γνωστή και ως γνωστική ξεκούραση.

Έπειτα ο/η αθλητής/αθλήτρια επιστρέφει προοδευτικά στην καθημερινότητα ακολουθώντας τις συμβουλές του ιατρού ή αθλητικού φυσικοθεραπευτή έως την επιστροφή πίσω στο άθλημα.

Τί να κρατήσω από αυτό το άρθρο;

Αγαπητοί αθλητές, προπονητές, διαιτητές, ιατροί , φυσικοθεραπευτές και γονείς.

Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε παράξενη συμπεριφορά του συμπαίκτη, παίκτη/αθλητή, και παιδιού σας έπειτα από ένα τραυματισμό στο κεφάλι μην τον προσπεράσετε παρά μόνο εάν δείτε ότι ο ίδιος ο παίκτης δείχνει να είναι καλά και μπορεί να συνεχίσει το παιχνίδι/αγώνα.

Η διάσειση δεν εμφανίζεται πάντα την στιγμή του τραυματισμού αλλά μπορεί να εξελιχθεί μετά από κάποια ώρα.

Η αναγνώριση είναι ευθύνη όλων που ασχολούνται με τον αθλητισμό.

Αναφορές:

1. McCrory, P., Meeuwisse, W., Dvorak, J., Aubry, M., Bailes, J., et al. (2018) Consensus statement on concussion in sport – the 5th international conference on concussion in sport held in Berlin, October 2016. Br J Sports Med. 51:838-847.
2. Giza, C.C., Kutcher, J.S., Ashwal, S., Barth, J., et al. (2013) Summary of evidence-based guideline update: evaluation and management of concussion in sports. American Academy of Neurology. 2250-2257.
3. Gomez, J.E., and Hergenroeder, A.C. (2013) New Guidelines for management of concussion in sport: special concern in youth. Journal of Adolescent Health. 53:311-313.
4. Pfister, T., Pfister, K., Hagel, B., Ghali, W.A., Ronksley, P.E. (2016) The incidence of concussion in youth sports: a systematic review and meta-analysis. Br J Sports Med. 50:292-297.
5. Schneider, K.J. (2016) Sport-related concussion: optimizing treatment through evidence-informed practice. J Orthop Sports Phys Ther. 46(8):613-616.

physiosp.wixsite.com